Hiểu đúng về dậy thì sớm ở trẻ: Nguyên nhân, dấu hiệu và cách ứng xử

Hiện nay, dậy thì sớm đang có xu hướng ngày càng trẻ hóa, điều này ảnh hưởng rất lớn đến tâm sinh lý của trẻ. Các chuyên gia cho rằng, dậy thì sớm còn là biểu hiện của nhiều bệnh lý nguy hiểm tiềm tàng. Để có cách xử lý khéo léo, trước hết cha mẹ cần hiểu đúng về vấn đề dậy thì sớm ở trẻ: Nguyên nhân, dấu hiệu và cách ứng xử.

Nguyên nhân dậy thì sớm ở trẻ

Hiểu đúng về vấn đề dậy thì sớm ở trẻ

Về vấn đề dậy thì sớm ở trẻ, với mỗi giới tính sẽ có những nguyên nhân đặc trưng:

Đối với bé trai

Cơ thể và trí não của trẻ sẽ được phát triển toàn diện trong suốt giai đoạn dậy thì. Giai đoạn này xảy ra khi khu vực vùng dưới đồi giải phóng hormon thông qua việc kích thích các tuyến yên, từ đó giúp tinh hoàn ở các bé trai phát triển.

Giai đoạn dậy thì ở bé trai thường bắt đầu khi trẻ được 12 tuổi, tuy nhiên sẽ có một số trường hợp dậy thì khá sớm.

Có 3 loại dậy thì sớm ở các bé trai:

• Dậy thì sớm trung ương

• Dậy thì sớm ngoại vi

• Dậy thì sớm không hoàn toàn

Vậy nguyên nhân do đâu?

• Tuyến giáp gặp vấn đề

• Nhiễm trùng não

• Trong hệ thần kinh trung ương hoặc não bộ có khối u

• Não bộ có tổn thương

• Béo phì

Đối với bé gái

Các bé gái thường có dấu hiệu dậy thì sớm trước 8 tuổi. Với cơ địa vốn phức tạp, các bé gái thường gặp nhiều bối rối và những sự cố ngoài ý muốn hơn các bé trai như rong kinh ra quần lót,...do đó các bậc phụ huynh cần hết sức lưu ý để hướng dẫn cho trẻ biết cách che chắn và bảo vệ bản thân.

Nguyên nhân dậy thì sớm ở các bé gái được xác định bao gồm:

• Não và tủy sống chịu tác động của bức xạ

• Hệ thần kinh trung ương có dị tật bẩm sinh như khối u hoặc có dịch lỏng dư thừa bị ứ đọng.

• Sản lượng thận bẩm sinh gia tăng - Một dạng rối loạn di truyền hiếm gặp

• Suy tuyến giáp, thiếu hụt hormone

• Hội chứng McCune-Albright - Một dạng rối loạn di truyền, gây ảnh hưởng tới da, xương và nội tiết tố

• Tuyến thượng thận (tiết ra hormone) hoặc tuyến yên (tiết ra Estrogen/Progesterone).

• Sử dụng sớm các loại kem, mỹ phẩm có chứa Estrogen và Progesterone

• Buồng trứng có khối u

• U nang buồng trứng

Ngoài ra, một số tác nhân khác có thể kể đến như:

• Quy trình xạ trị

• Thừa cân, béo phì

• Tiếp xúc hormone giới tính từ các loại kem, đồ trang điểm từ sớm

Dấu hiệu dậy thì sớm ở trẻ

Ở mỗi giới, các bé sẽ có những dấu hiệu dậy thì sớm đặc trưng, cha mẹ cần lưu ý để hướng dẫn cho trẻ thích nghi trước những thay đổi.

Dấu hiệu dậy thì sớm đối với bé trai

Các bé trai khi tới giai đoạn dậy thì sẽ có một số những thay đổi về cơ thể, bao gồm cả bên trong lẫn bên ngoài:

• Đổ nhiều mồ hôi

• Xuất hiện mùi cơ thể

• Vỡ giọng

• Chiều cao và cân nặng phát triển

• Dương vật và tinh hoàn phát triển

• Bìu chuyển dần sang màu sẫm tối màu

• Xuất hiện lông ở khu vực vùng kín và nách

• Lông tay và lông chân mọc dài và dày

• Xuất hiện

Dấu hiệu dậy thì sớm đối với bé gái

Sự thay đổi rõ rệt về cơ thể của bé gái

Cũng giống như các bé trai, các bé gái sẽ có những thay đổi rõ rệt về cơ thể khi đến tuổi dậy thì, tuy nhiên sự phát triển sẽ đặc trưng theo giới tính nữ:

• Xuất hiện kinh nguyệt đầu tiên

• Nổi mụn

• Ngực căng tức, phát triển

• Mùi cơ thể thay đổi

• Vỡ giọng

• Lông mu và lông nách phát triển

• Phần hông phát triển rộng hơn

• Chiều cao và cân nặng thay đổi

Ảnh hưởng của dậy thì sớm tới trẻ

Có thể nói, đối với bất kỳ sự thay đổi nào mang tính bất thường đều có những mặt tiêu cực, trong đó quá trình dậy thì sớm thường mang tới những thay đổi đột ngột về cảm xúc và cơ thể khiến trẻ gây ra nhiều rắc rối hoặc tư duy sai lệch.

Giai đoạn dậy thì ngắn

Trẻ dậy thì sớm được coi là bước vào giai đoạn dậy thì ngắn. Khi trẻ dậy thì sớm, đồng nghĩa với việc quá trình phát triển của trẻ sẽ dừng lại sớm, điển hình là các bé gái, khi kinh nguyệt hay còn gọi là "bà thím" tới hỏi thăm sớm thì về sau, giai đoạn mãn kinh cũng sẽ tới sớm.

Trầm cảm lo lắng

Nghiên cứu đã chỉ ra, dậy thì sớm có thể khiến trẻ rơi vào lo lắng, bất an, lâu dần rơi vào trạng thái trầm cảm.

Trẻ thường cảm thấy tự ti và ngại ngùng khi thấy cơ thể "khác biệt" hơn so với các bạn cùng trang lứa, thậm chí là đối mặt với sự trêu chọc từ bạn bè, đây là những vấn đề nhạy cảm ở học đường mà giáo viên hay nhà trường cũng rất khó để kiểm soát được.

Chính vì vậy, gia đình, cha mẹ sẽ là nơi trẻ tin tưởng, dựa dẫm và chia sẻ. Cha mẹ hãy thường xuyên trò chuyện cùng con, để bé có cơ hội chia sẻ những suy nghĩ và cảm xúc thật, từ đó giúp con vượt qua và phát triển bình thường.

Vướng vào tệ nạn

Bỏ nhà ra đi, bỏ học, sử dụng chất gây nghiện, ma túy,...là những tệ nạn xã hội trẻ rất dễ mắc phải trong giai đoạn dậy thì sớm.

Là giai đoạn trẻ còn non nớt về tư duy, hành vi và ý thức xã hội, do đó dễ bị bạn bè xấu lôi kéo. Điển hình hiện nay là tình trạng uống rượu bia và hút thuốc khá phổ biến hiện nay.

Quan hệ tình dục sớm

Trẻ dậy thì sớm thường có xu hướng quan hệ tình dục hay còn gọi là "vượt rào" từ khá sớm. Giai đoạn dậy thì là lúc trẻ phát triển về cảm xúc, là giai đoạn trẻ bắt đầu có cảm xúc đặc biệt với người khác giới, tò mò về cơ thể của đối phương.

Sự non nớt ở cả hai giới khiến cho tỷ lệ quan hệ tình dục thuộc nhóm tuổi dậy thì sớm tăng cao, kèm theo tình trạng mang thai và phá thai tuổi vị thành niên. Vấn đề này từ lâu khiến rất nhiều bậc cha mẹ lo lắng và bất an. Hệ lụy của vấn đề này có thể là bỏ học, thất nghiệp, làm cha mẹ khi còn quá nhỏ tuổi.

Để khắc phục tình trạng này, cha mẹ cần chia sẻ cho con về giá trị tình dục và cách quan hệ tình dục an toàn, lành mạnh, bảo vệ cho cả hai.

Vóc dáng, cân nặng thay đổi

Khi trẻ dậy thì sớm, cân nặng và vóc dáng là hai yếu tố có thể nhìn thấy rõ nhất. Sự phát triển về cơ thể khiến trẻ cảm thấy bối rối với bạn bè, đặc biệt là các bạn nữ khi vòng 1, vòng 2 trở nên nảy nở hơn. Với các bé trai thì vấn đề này sẽ nhẹ nhàng hơn.

Ảnh hưởng tới học tập

Tâm lý bất ổn ảnh hưởng đến học tập

Dậy thì sớm khiến tâm lý của trẻ trở nên bất ổn, hay phân tâm vào những vấn đề không thực tế hoặc quan trọng, từ đó ảnh hưởng tới việc học tập.

Ngoài ra, những cảm xúc đặc biệt với bạn khác giới phát sinh quá sớm khiến trẻ dễ sa đà vào yêu đương học đường, yếu tố này cũng gián tiếp ảnh hưởng đến việc học hành của trẻ.

Những rủi ro tiềm ẩn

Các chuyên gia tâm lý nhận định rằng, nguy cơ mắc ung thư vú ở các bé gái dậy thì sớm rất cao, dù chưa có nhiều nghiên cứu đủ thuyết phục đối với vấn đề này nhưng nó có thể thực sự xảy ra, do đó, trong giai đoạn dậy thì, nếu trẻ có những biểu hiện bất thường, cha mẹ hãy đưa trẻ tới các cơ sở uy tín để khám chữa kịp thời.

Cha mẹ nên làm gì khi trẻ dậy thì sớm?

Khi con dậy thì sớm, cha mẹ hãy lưu ý những nguyên tắc sau đây:

Đối với các bé gái

Sự phát triển cơ thể nổi bật khiến trẻ ngại giao tiếp, sợ bị trêu chọc dẫn đến tự ti, thu mình lại với bạn bè, trẻ chưa thể thích nghi được với sự thay đổi, do đó cha mẹ cần chia sẻ để con có nhận thức đúng đắn, mẹ có thể hướng dẫn con cách vệ sinh cơ thể hàng ngày và cách vệ sinh vùng kín khi trẻ tới kỳ kinh, tránh bị viêm nhiễm phụ khoa.

Đối với bé trai

Lúc này sự chia sẻ từ người cha đóng vai trò vô cùng quan trọng. Giữa cha và con trai nên có những cuộc trò chuyện như những người đàn ông với nhau, lúc này phụ huynh nên chia sẻ để con không quá tò về cơ thể bản thân và bạn khác giới, ảnh hưởng tới học tập. Đối với tình trạng xuất tinh không kiểm soát, người cha cần hướng dẫn để con xử lý và vệ sinh sạch sẽ cơ thể.

Kết luận lại, nếu các con dậy thì sớm, cha mẹ cũng không nên quá lo lắng, hãy bình tình để xử lý khéo léo, giúp con vững tâm và phát triển toàn diện về cơ thể và nhận thức xã hội.

Ngày đăng: 08/08/2023 16:38:58